اثربخشی نقشه های مفهومی گروهی بر خود اثرمندی و حیطه های یادگیری دانش آموزان

یکی از جنبه های کلیدی یادگیری، اکتساب و در هم تنیدن دانش جدید و قدیم است، که لازمه آن کسب فرایندها و مهارت های نوین یادگیری است. نقشه های مفهومی به عنوان یک راهبرد یادگیری، می تواند تسلط فراگیران بر پیش نیازهای مطالب درسی، که لازمه یادگیری های بعدی او هستند را فراهم نماید. بر این اساس در این پژوهش به بررسی اثربخشی نقشه های مفهومی گروهی برخود اثرمندی و حیطه های یادگیری دانش آموزان سال اول متوسطه پرداخته شده است. جامعه این پژوهش کلیه دانش آموزان دختر سال اول متوسطه شهر کرمانشاه در سال تحصیلی 91-92 می باشد که در مجموع برابر با 6611 بودند. از این تعداد براساس روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای، به صورت تصادفی ناحیه 3 با تعداد 1976 انتخاب شدند. آزمودنی-های پژوهش، دانش آموزان 5 کلاس(147) نفر بودند. این کلاس ها به صورت تصادفی به گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. دو کلاس (60 نفر) از این 5 کلاس زیر نظر دو معلم متفاوت و در مدارس متفاوت به عنوان گروه های آزمایش در نظر گرفته شدند و سه کلاس (85نفر) به عنوان گروه کنترل با معلمان و مدارس متفاوت انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از دو پرسشنامه الف: خوداثرمندی ب: روش های تدریس فعال و یک آزمون حیطه های یادگیری استفاده شد. پرسشنامه خوداثرمندی از سه آزمون فرعی خوداثرمندی اجتمایی و خوداثرمندی تحصیلی و خوداثرمندی هیجانی تشکیل شده است. برای سنجش روش تدریس معلم از پرسشنامه روش های تدریس فعال استفاده شد که از پنج آزمون فرعی پرسش و پاسخ، پیش سازمان دهنده، حل مسئله، مشارکتی و کاوشگری تشکیل شده است. برای سنجش پیشرفت تحصیلی از آزمون حیطه های یادگیری استفاده شد که دارای سه سطح یادآوری، کاربرد، کشف و ابداع است. در گرو ه های آزمایش پس از تدریس معلم دانش آموزان به صورت گروهی به ترسیم نقشه های مفهومی گروهی پرداختند و در گروه کنترل دانش آموزان بر اساس شیوه مرسوم تدریس معلم آموزش داده شدند. داده-های بدست آمده با استفاده از تحلیل کوواریانس چند متغیره، تحلیل کووریانس تک متغیره، رگرسیون چندگانه گام به گام، و تحلیل واریانس دو راهه تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد استفاده از نقشه مفهومی گروهی تأثیر مثبتی بر حیطه های یادگیری فراگیران در درس شیمی داشته است. اما تأثیرکاربرد نقشه های مفهومی گروهی برخوداثرمندی معنادار نشد. بخش دیگری از یافته ها نشان داد که نقشه مفهومی تنها توانسته است بر خوداثرمندی تحصیلی اثر معنادار داشته باشد، و هم چنین مولفه خوداثرمندی تحصیلی بهترین پیش بین برای پیشرفت در حیطه های یادگیری دانش آموزان است. هم چنین بر اساس یافته ها مشخص شد که کاربست نقشه های مفهومی گروهی بر نمره درس شیمی ترم دوم(پیشرفت تحصیلی) تأثیر مثبت داشته است. بخش دیگری از یافته های پژوهش بیان می کند که کاربست نقشه های مفهومی گروهی بر حیطه های یادگیری با سطوح پیشرفت تحصیلی فراگیران تعامل ندارد و از نظر آماری غیرمعنادار است.